Intro to Linux

Linux
Linux ဘယ္အခ်ိန္က စခဲ့ပါသလဲ။ unix ကေနစတင္ခဲ့တယ္လို႕.ေၿပာၾကပါတယ္..unix ရဲ႕ 90% ေသာ coding ေတြဟာ C language ကေနအေၿခခံထားပါတယ္တဲ့။ Unix ကို open source
အၿဖစ္ စတင္အသံုးမၿပဳခင္မွာေတာ့ သူ႕ကို စတင္ရမ္းခဲ့တာက server platform ေတြမွာလို႕..ေၿပာၾကပါတယ္..ဒါေပမယ့္..ေနာက္ပိုင္းေတြမွာေတာ့..assembly language(machine language)ေတြကို
C Language ေတြနဲ႕ၿပန္ recode လုပ္တဲ့အခ်ိန္မွာ Unix ဆိုတာကိုတြင္က်ယ္စြာ အသံုးၿပဳလာၾကပါတယ္။Unix OS ရဲ႕ BSD ဗားရွင္းနဲ႕ AT & T က developed လုပ္ခဲ့တဲ့.System V တို႕ကို အေၿခခံၿပီး
Unix Operation System ဆိုတာကိုစတင္ ခဲ့ပါတယ္..ဒါကေတာ့ ..ကၽြန္ေတာ္နားလည္တဲ့ Unix ရဲ႕အစပါ..အမွားရွိရင္လည္းၿပန္ၿပင္ေပးနိဳင္ၾကပါ။။ခင္ဗ်ာ။။
1984
ခုနွစ္မွာ MR.Richard Stallman ဆုိတဲ့ researcher ဟာ MIT AI LAB ထဲမွာ GNU ဆိုတဲ့ Project တစ္ခုကို စတင္ခဲ့ပါတယ္..အဲဒါကေတာ့ open source ၿဖစ္လာမယ့္ concept ေလးပါဘဲ....
1987
ခုနွစ္ခုနွစ္မွာေတာ့..Professor Andrew S ဆိုတဲ့ ပုဂၢိဳလ္က MInix ဆိုတဲ့ ကိုယ္ပြားClone တစ္ခု (Open-source Operation System) ကုိစတင္ခဲ့ပါတယ္။အဲ့ဒီ့ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့.. 1991 ခုနွစ္မွာ
Mr.Linus Torvalds (1969 ခုနွစ္ဖြား) ထပ္မံၿပီး Linux open source codeကုိေရးသားခဲ့ပါတယ္..ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့.အခုကၽြန္ေတာ္တို႕ ေတြစတင္သံုးစြဲၾကေတာ့မယ့္..Linux Operation System ၿဖစ္
လာမယ့္.ဟာပါဘဲ..Linux ကို Distribute လုပ္ခဲ့တာကေတာ့
-Caldera Open Linux
-Debain Linux Distribution
-Red Hat Linux
-Trans-Ameritech Linuxware
-Slack Ware
-S.u.S.E
-Linux GT
-Fedora
-Ubuntu တုိ႕ကို DIstribute လုပ္ခဲ့ပါတယ္.။

WHY USE LINUX?
ဘာေၾကာင့္ Linux ကိုသံုးသင့္သလည္း ? ။ ဘာအတြက္သံုးရသလည္း ? ။။
ဟုတ္ကဲ့.ဒါကလည္း ကၽြန္ေတာ္သိတဲ့ concept ကိုထပ္မံ ေဆြးေနြးပါ့မယ္...
Linux ကို မ်ားလွစြာေသာ survay computer အသံုးၿပဳသူေတြဟာ ဆယ္စုနွစ္တစ္ခုမက အစားထိုးသံုးစြဲလာၾကပါတယ္..ေနာင္နွစ္ နွစ္ အလြန္ေတြမွာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္လာတဲ့ စီးပြားေရးဆိုင္ရာလုပ္ငန္းေတြ။
အဖြဲ႕အစည္းေတြ။ ေကာလိပ္။ေက်ာင္း ။ငွာနဆိုင္ရာေတြ မွာ Linux ကို ပိုမိုလက္ခံ ေနရာေပး သံုးစြဲလာခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီေန႕ေခတ္မွာေတာ့.. Linux ္ ဟာ IT နယ္ပယ္ နွင့္ IS နယ္ပယ္ ေတြမွာ လံုၿခံဳေရးနွင့္
ေငြေရး ေၾကးေရး အရ သံုးစြဲလာၾကပါတယ္။ Linux ရဲ႕ ေကာင္းၿခင္းဆိုးၿခင္းေတြကို ထပ္မံရွင္းၿပေပးပါ့မယ္ခင္ဗ်ာ။

***** ပထမဆံုး ၀င္းဒိုးကိုေၿပာမယ္ဆိုရရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႕ေတြ အခုလက္ရွိ သံုးေနၾကတဲ့ ၀င္းဒိုး ဗားရွင္းေတြဟာ ခရက္ ဗားရွင္းေတြကိုသံုးစြဲ ေနၾကရပါတယ္။တစ္ကယ္တမ္း ၀ယ္ယူသံုးစြဲမယ္ဆို ေငြေၾကးအရ
ကၽြန္ေတာ္တို႕ရဲ႕ၿမန္မာနိဳင္ငံ အေၿခအေနအရ ေစ်းၾကီးေနပါတယ္။၀င္းဒိုး ဆာဗာ ဗားရွင္းေတြ ကို ၀ယ္ယူသံုးစြဲမယ္ဆိုရင္လည္း USer တစ္ေယာက္စီအတြက္ license ဘယ္လို၀ယ္မလည္း။ per seat or per server ဘယ္လို၀ယ္မလည္း။ စသၿဖင့္ေပါ့.....Linux မွာေတာ့ အဲ့လိုမဟုတ္ပါဘူး။ Linux မွာ ခမ္းနားထည္၀ါမွု႕နဲ႕ သူ႕ရဲ႕licening fees မရွိပါဘူး။ Linux CD တစ္ခ်ပ္မွာကိုၿပည့္စံုေကာင္းမြန္တဲ့ tools ေတြ utility
ေတြ ၿပီးေတာ့ ၀င္းဒိုးမွာ run နိဳင္တဲ့ application မွန္သမွ် Linux မွာလည္းလုပ္နိဳင္ပါတယ္တဲ့..။window ကသူ႕ရဲ႕ OS ေပၚမွာ Application ေတြကို ေစ်းၾကီးၾကီးေပး၀ယ္သံုးေနရတဲ့အခ်ိန္မွာ..Linux ကေတာ့
free free နဲ႕ပါဘဲ။...
***** Linx ကို Desktop ေပၚမွာသံုးခ်င္သလား..ရပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ သူ႕ကို GUI နဲ႕သံုးခ်င္သလား ရပါတယ္။ 1990 ခုနွစ္ UNIX ရဲ႕ ၀င္းဒိုး စနစ္ေတြပံုစံအတုိင္းၿပဳလုပ္ထားပါတယ္..။Linux ရဲ႕ Red hat CD
မွာကုိ 4200 ထက္ပိုေသာ Client ေတြ ၊ internet connection Utilities ေတြ ၊ Games ေတြ ၊ ရံဳးသံုးဆိုင္ရာ application ေတြ ၊ ေထာင္ေပါင္မ်ားစြာေသာ Fonts ေတြ ၊ ရာေက်ာ္ေသာ Graphic application ေတြကိုထည့္သြင္း ေပးထားပါတယ္တဲ့့။
*****Linux ကို Server platform အေနနဲ႕သံုးခ်င္ေသးလား.ရပါတယ္ခင္ဗ်ာ့။ Linux ဟာ ၿမန္တယ္ ၊ လံုၿခံဳစိတ္ခ်ရမွဳ႕ ရွိတယ္ ၊ သဴ႕ကိုထပ္ၿပီးခ်ံဳနိုင္ တယ္ ၊အၾကမ္းခံနိဳင္တယ္လို႕.ေၿပာထားပါတယ္..၊
ထပ္ၿပီး Modify လုပ္ပါ့မယ္....Linux ရဲ႕ ေနာက္ဆံဳးထြက္ version ေတြမွာဆိုရင္ Multi-processor
computer, (cpu 8 လံုး)နွင့္ အထက္ , system memory 64 GB နွင့္အထက္ , ရာ ခ်ီေသာ Monitoring, control utilities နွင့္ ေလးသန္း ေက်ာ္တဲ့ user ေတြကို တစ္ခ်ိန္တည္း တစ္ၿပိဳင္တည္း.support
လုပ္နိ္ုင္တယ္လို႕ေၿပာထားပါတယ္..theory အရပါ..Linux က Database အတြက္လည္း ေရးသားခဲ့ပါတယ္..တစ္ကယ့္နာမည္ၾကီး Oracle, IBM နွင့္မ်ားစြာေသာ Database vendors ေတြဟာ သူတို႕ရဲ႕
enterprise software ေတြကို Linux အတြက္ ထုတ္လုပ္လာနိုႈ္ခဲ့ပါတယ္..။
***** Linux ဟာ CPU အသစ္ထြက္တုိင္း သူ႕ရဲ႕ ဗားရွင္းတစ္ခုအသစ္ထြက္ပါတယ္..ဘာလို႕လည္းဆိုေတာ့..ထြက္သမွ် hardware, software ေတြကို run နိဳင္ေအာင္..အသစ္ ထြက္ရွိပါတယ္တဲ့..လင္းနစ္
ကို အနည္းဆံုး RAM 8 Mb ထဲနွင့္ အလုပ္လုပ္နိုင္ပါတယ္တဲ့..window မွာဆုိရင္ေတာ့.အနည္းဆံုး 2GB ဆုိတာေတာင္မေလာက္ခ်င္ပါဘူး..၀င္းဒိုး မွာ boot file ကို loading ဆြဲတယ္..system file ေတြ
ကို loading ဆြဲထားရင္း မီးပ်က္တာတို႕..restart ခ်တာတို႕ဆိုရင္ တစ္ခါတည္းတက္နိဳင္ဖို႕ကို ၿပန္လည္ေစာင့္ဆိုင္းေနရပါတယ္..LInux မွာေတာ့အဲ့လိုမဟုတ္ပါဘူး..recovery mode ပါတဲ့အတြက္ တစ္ခါတည္း လြယ္လြယ္ကူကူၿပန္တက္နိဳင္ပါတယ္တဲ့..အဲဒါေၾကာင့္ ၀င္းဒိုးကို ဘယ္လိုက်ီစယ္ၾကသလည္းဆိုရင္ လွုပ္လွီ လုွုပ္လွဲ႕ ေဂၚဇီလာၾကီးတဲ့. ေသခ်ာၿမင္ၾကည့္ပါေနာ္..ေဂၚဇီလာၾကီး တရမ္းရမ္းနဲ႕လာေနတဲ့ပံုကို ၿမင္ၾကည့္ၾကပါေနာ္။

Linux စတင္ developed လုပ္ခဲ့တဲ့အခ်ိန္မွာ လူေပါင္းမ်ားစြာကလည္း စတင္ အစမ္းသံုးစြဲခဲ့ၾကပါတယ္.. Linux မွာ တက္သမွ် error မွန္သမွ်ကိုလည္း အခ်ိန္တိုတိုေလးအတြင္းမွာကိုေၿဖရွင္းေပးနိုႈ္င္ၾကပါတယ္တဲ့..သင့္ရဲ႕ အခက္အခဲတစ္ခုအတြက္က္ုိ လင္းနစ္မွာအေၿဖေတြက ရွိၿပီးသားမို႕ပါတဲ့.."Romans" ကအၿမဲေၿပာတာကေတာ့.မ်ားစြာေသာလူေတြနဲ႕.အၾကည့္ေပါင္း မ်ားစြာတို႕ဟာ Linux ကိုစတင္ထိေတြ႕လိုက္ၿပီဆိုတာနဲ႕..အဆင္ေၿပခ်င္သလိုလို..ရယ္စရာလိုလို..နဲ႕သူတို႕ထင္ၿမင္ခ်က္ေတြနဲ႕သူတို႕ပါဘဲတဲ့..”you don’t need to be an expert to find a suitable release”.တဲ့.

အခု Linux ကို စတင္ေလ့လာဖို႕အတြက္ ပထမဆံုးသိသင့္ ၊ သိထိုက္တာေလးေတြကို ေၿပာပါ့မယ္ေနာ္..ပထမဆံုး.. Linux ရဲ႕ ဖိုင္ system အေၾကာင္းနဲ႕ ၀င္းဒိုးဖိုင္ system ေတြပါ..
Linux မွာ ဖိုင္စစ္စတမ္ေတြကို Ext2 , Ext3 , Vfat , REISER [extended] ေနာက္ပိုင္း ထြက္တဲ့ ဗားရွင္းေတြမွာေတာ့..Ext4 ေတြနဲ႕သတ္မွတ္လာၾကပါတယ္တဲ့..၀င္းဒိုးမွာေတာ့.သူငယ္ခ်င္းတို႕သိမွာပါ..FAT , FAT16 , FAT32 , NTFS ဒီလိုပံုစံေတြနဲ႕ရွိတတ္ပါတယ္..တစ္ခါက ဖိုရမ္တစ္ခုမွာေတြ႕ဖူးပါတယ္. NTFS ကို ၀င္း
ဒိုး network file system လို႕ရွင္းၿပထားပါတယ္.ေနာက္တစ္ေယာက္ကေတာ့ ၿပန္ၿပင္ေပးထားပါတယ္.အၿမင္မေတာ္လို႕ထင္ပါတယ္..New Technology File System ပါ..ကဲ အခုဒါေလးကအေၿခခံေပါ့ေနာ္..ကၽြန္ေတာ္လည္းအခုမွစတင္ေလ့လာေနလို႕မွားရင္ ခြင့္လႊတ္ၾကပါေနာ္..တစ္ကယ္လို႕ကၽြန္ေတာ္မွားယြင္းေန၇င္လည္း.လက္တြဲေခၚပါ.အမွားရွိရင္လည္း ေ၀ဖန္ပါ..႕ကၽြန္ေတာ္လည္း English မေကာင္းပါဘူး..ၾကိဳးစားၿပီးေတာ့.ဖတ္ၿပီး..ကိုယ္နဲ႕အတူတူမွ်ေ၀မယ့္သူကိုေစာင့္ေန ပါတယ္ခင္ဗ်ာ..
ကဲေနာက္တစ္ခုကေတာ့.. Linux မွာ GUI mode နဲ႕ Text mode နွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္..GUI ကေတာ့..အဆင္ေၿပေၿပ ေမာက္စ္ ေလးနဲ႕ ဟိုကလစ္ ဒီကလစ္ စတင္သံုးစြဲယံုပါဘဲ..Text mode ကေတာ့ window မွာလို Command Line Interface ေပါ့.keyboard ကေန ဟိုရိုက္ဒီရိုက္ေပါ့. ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့..GUI နဲ႕အဆင္ေၿပေၿပသံုးနိဳင္ေအာင္လို႕.ေတာ္ေတာ္ ေလး theme ေတြ wallpaper လွလွေလးေတြနဲ႕ေနာက္ဗားရွင္းေတြမွာထြက္လာေနပါၿပီ..ဟုတ္ကဲ့..ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ Linux ရဲ႕ partition Plan ပါ..အဲဒါေလးကိုလည္း နားလည္ထားသင့္ပါတယ္..ဘာလို႕လည္းဆိုေတာ့ ၀င္းဒိုးမွာလို တင္ရတာေတာ့လြယ္ပါတယ္.. Linux မွာေတာ့ အပိုင္းပိုင္းေတြနဲ႕ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းကိုလုပ္ထားပါတယ္..၀င္းဒိုးရဲ႕ Partition Plan မွာဆိ္ုရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႕ hard disk တစ္ခုထဲမွာ ၀င္းဒိုးတင္မယ္ဆို၇င္ အမ်ားအားၿဖင့္ ..hard disk size ၾကီးတယ္ဆိုရင္ နွစ္ပိုင္းပိုင္းတတ္ၾကပါတယ္..ကိုယ္သန္ရာေပါ့...တစ္ခုက OS အတြက္ ေနာက္တစ္ခုက Data ေပါ့..OS အပိုင္းကို Primary နွင့္..DATA ပုိင္းကို extended ေပါ့..Primary မွာဘာေတြပါမလည္းဆိုေတာ့.၀င္းဒိုရဲ႕ ပထမဆံုး boot file ေတြ system file ေတြနွင့္ program file ေတြပါမယ္..extended မွာေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႕ေဒတာေတြေပါ့ေနာ္..လင္းနစ္ မွာေတာ့အဲ့လိုမဟုတ္ပါဘူး. လင္းနစ္က boot အတြက္တစ္ပိုင္း ၊ system file ေတြအတြက္တစ္ပိုင္း၊ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့.SWAP ဖိုင္ (၀င္းဒိုးမွာေတာ့ vitual memory ေပါ့ေနာ္)အတြက္တစ္ပိုင္း အဲ့လိုမ်ိဳးနဲ႕ပိုင္းထားပါတယ္..boot file အတြက္ ကေတာ့ 128 MB ဆိုလံုေလာက္ပါတယ္တဲ့..system file ပိုင္းအတြက္ကေတာ့ကိုယ္ၾကိဳက္သေလာက္ေပါ့ေနာ္..swap ဖိုင္ အတြက္ကေတာ့ physical memory ထက္ နွစ္ဆေပါ့ေနာ္..အဆင္ေၿပသလိုပါ..တစ္ကယ္လို႕ ကို္ယ္ၿမန္ၿမန္သံဳးခ်င္တဲ့ applicationကို swap ဖိုင္ထဲမွာ ရမ္းခုိင္းလုိက္ရင္ေတာ္ေတာ္ၿမန္တယ္ဆိုဘဲ..

Kernel
Kernel ဆိုတာဟာ OS ရဲ႕ အသည္းနွလံုးၿဖစ္ၿပီးေတာ့.system ရဲ႕ အစိတ္အပိုင္းေတြကို ပိတ္ပါ ဖြင့္ပါ ဆိုၿပီးေတာ့ ပရိုဂရမ္မာေတြက ထည့္သြင္းေပးသမွ်ကုဒ္ေတြကို မွန္မွန္ကန္ကန္ၿပဳလုပ္ေဆာင္ရြက္္ေပးပါတယ္..အကို တစ္ခ်ိဳ႕ေရးေပးထားတာကေတာ့ OS တစ္ခုရဲ႕ kernel ဆိုတာဟာ Hardware ေတြထဲမွာပါတဲ့ firmware ေလးေတြနဲ႔ တိုက္ရိုက္ဆက္သြယ္တဲ့ ကြန္ပ်ဴတာ ပရိုဂရမ္တစ္ခုပါပဲ။ အစ္ကို ေနာက္တစ္ေယာက္ရွင္းၿပထားတာကေတာ့

ကၽြန္ေတာ္တို႕ User ကေပးလုိက္တဲ့ instruction ေတြကို စက္ကတိုက္ရိုက္နားမလည္နိဳင္ပါဘူး..။ ဒါေၾကာင့္ shell ကေနတစ္ဆင့္ စက္ကနုားလည္နိဳင္တဲ့ machine language ကိုေၿပာင္းေပးပါတယ္.။အဲ့ဒီ့အခါက်မွ OS ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ရဲ႕ instruction ကိုနားလည္ ၿပီး instruction အတြက္ output ကိုၿပန္ထုတ္ေပးပါတယ္

တဲ့.။

Shell
Shell ဆိုတာကေတာ့ OS ရဲ႕ kernel နဲ႕ programmer ေတြကို ၾကားခံ ေပါင္းကူးစပ္ဆက္ေပးတဲ့ အပိုင္းၿဖစ္ပါတယ္.။သူ႕ကို command analyzer လို႕လည္းေခၚပါတယ္.။
ဥပမာ ေၿပာရရင္ေတာ့ ေမာင္လူလွဆိုတဲ့ သူက ကဲ ငါဒီကိစၥလုပ္ခ်င္တယ္လို႕ shell ေၿပာလိုက္ပါတယ္..အဲ့ဒီ့ေတာ့ ပြဲစားၾကီး shell ကလည္းသြားေၿပာရတာေပါ့. Kernel ေရ မင္းဘက္ကဒါေတြလုပ္နိဳင္လား.လူလွကေတာ့ဒါလိုခ်င္တယ္္တဲ့.မင္းလုပ္ေပးလိုက္ပါကြာ..ဆိုၿပီးေတာ့ေပါ့..kernel ကလည္း သူနဲ႕ခ်ိတ္ထားတဲ့ ့အပိုင္းေတြကုိလွမ္းေၿပာပါတယ္.ငါ့ကိုေတာ့ဒါေတြလုပ္ခိုင္းေနၿပီး မင္းတို႕လည္း အလွည့္က်စၿပိးလုပ္ေတာ့..ု အဲ့က်ေတာ့ လူလွလည္း သူလုပ္ခ်င္တာလုပ္လို႕ရသြားတာေပ့ါ..
သေဘာတရားေၿပာပါေနာ္..ကိုယ္လိုသလို ေတြးၾကည့္ေေပါ့.အဓိကအေၿခခံနားလည္ေအာင္ပါ.။
How Linux boot?
ကဲအခု Linux ရဲ႕ boot အပိုင္းေတြမွာေကာဘယ္လို အလုပ္လုပ္သလည္းေပါ့.။
အခုလင္းနစ္ ရဲ႕ physical structure တည္ေဆာက္ပံုကိုေလ့လာၾကရေအာင္ပါ။ Linux မွာ kernel အပိုင္း နဲ႕ boot အပိုင္း ဘယ္လိုလုပ္သလည္းဆိုတာကိုိအရင္ၾကည့္ပါ့မယ္.။
ပထမဆံုး boot စတင္လုပ္ေဆာင္ၿပီဆိုရင္ ပထမဆံုး Boot Loader ဟာ Hard disk ေပၚက kernel image ကိုစရွာပါတယ္.။ၿပီးရင္ memory ထဲကို ထည့္ၿပီးေတာ့ စ OS တင္ပါတယ္..။kernel ကလည္းစတင္ၿပီးေတာ့ တပ္ဆင္ထားတဲ့ devices ေတြနဲ႕ drivers ေတြကိုမွန္မမွန္ ေကာင္းမေကာင္း စတင္ loading ဆြဲပါတယ္.။ ၿပီးရင္ေတာ့ init ဆိုတဲ့ ပရိုဂရမ္ကိုစရမ္းပါတယ္.။ ေနာက္ init ကလည္း ေနာက္ပိုင္းက်န္တဲ့အပိုင္းေတြကို စတင္ တေၿဖးေၿဖးရမ္းၿပီးေနာက္ ၊ ေနာက္ဆံုး က်န္တဲ့ bootsequence အပိုင္းေတြ အာလံုးၿပီးသြားၿ႔ပီဆိုရင္ user ရဲ႕ login အပိုင္းကိုစတင္ လက္ခံလုိက္ပါတယ္.။
ၿပန္လည္သံုးသပ္ၿပရရင္တဲ့ boot process ဟာအဖိုးမၿဖတ္နိဳင္တဲ့ ၊ boot loading မွာၿဖစ္တတ္တဲ့ ၿပသနာေတြကို ၊ system တစ္ခုလံုးမွာ နားလည္ထားသင့္တဲ့အပိုင္းၿဖစ္ပါတယ္တဲ့.bootloader မွာ 0 ဆိုတဲ့အပိုင္းကို စရမ္းမယ္ဆိုၾကပါစို႕..boot loader မွာထည့္ထားတဲ့ ဘယ္ OS ကိုစတင္ရမ္းမလည္းဆိုတာကိုေမးမယ့္ screen ေပၚလာပါမယ္. .. ၀င္ဒိုးမွာဆိုရင္ေတာ့ Power on self Test ၿပီးရင္ ၿဖစ္လာမယ့္အပိုင္းၿဖစ္ပါတယ္..ကၽြန္ေတာ္တို႕က Linux OS တစ္ခု ေရြးေပးၿပီးရင္ေတာ့ linux kernel ကိုစတင္ run ၿပီးရင္ kernel ရဲ႕ system ပိုင္းဆိုင္ရာေတြကုိ boot loader က handling control စလုပ္ေပးပါတယ္တဲ့.။
Init
Init ဆိုတာဟာဘာလည္းဆိုေတာ့ Linux ရဲ႕အၿခားပရိုဂရမ္ေတြလိုပါဘဲ.ဘယ္မွာသြားရွာလို႕ရမလည္းဆိုရင္ /sbin ရဲ႕ေအာက္မွာအၿခားဖိုင္ေတြနဲ႕အတူ ေတြ႕ရပါလိမ့္မယ္တဲ့.။ INIT ရဲ႕အဓိကလုပ္ေဆာင္ေပးတာကေတာ့တစ္သီးတစ္ၿခားၿဖစ္ေနတဲ့.ပရိုဂရမ္အစိတ္ အပုိင္းေလးေတြကို အဖြင့္အပိတ္လုပ္ေပးၿခင္းပါဘဲတဲ့.။

Bootloader
ဆိုတာဟာ ဘာလည္းဆိုေတာ့ BIOS ကေန OS ကိုစတင္ loading ဆြဲဖို႕အတြက္ ပထမဆံုး hard disk ရဲ႕ ပထမဆံုး First sector ကိုစရွာပါတယ္.။hard disk ရဲ႕ပထမဆံုးsector မွာ MBR (master of boot record ) ကို ေရးထားပါတယ္.။ သူကဘာေတြေရးသလည္းဆိုေတာ့ ဘယ္ partition ရဲ႕ ဘယ္အပိုင္းဟာ ပထမ OS အတြက္ ဘယ္အပိုင္းကေတာ့ ဒုတိယ OS အတြက္ေပါ.အဲ့က်မွစ ၿပိးသူ႕ကို loading ဆြဲလိုက္ရင္ သူက ဘယ္အပိုင္းကိုစလုပ္မလည္းဆိုတာကိုေမးပါတယ္.။ကိုယ္သြားခ်င္တဲ့ OS ကိုေရြးၿပီးရင္ boot loader ဟာေနာက္ထပ္ boot loading အပိုင္းကို တစ္ခါၿပန္လုပ္မွသူ႕အလုပ္ကိုသူၿပန္လုပ္ပါတယ္.ကၽန္တဲ့အခ်ိန္မွာ သူ လက္ယားလက္ယားလုပ္တယ္ေပါ့ဗ်ာ.။။ တစ္ၿခား OS ေတြနဲ႕တြဲၿပီးတင္မယ္ဆိုရင္ ပထမဆံုး ၀င္းဒိုးတို႕ တစ္ၿခား OS ေတြကိုတင္ၿပီးမွ Linux ကိုတင္တာအေကာင္းဆံုးပါဘဲတဲ့..နို႕မဟုတ္ရင္ Boot Loader ဟာ MBR ကေန ဖ်က္ခံရရင္ အလုပ္မလုပ္နိဳင္ေတာ့ပါဘူးတဲ့..။အဲ့က်ေတာ့ Linux ကိုတင္ထားတဲ့ partition ရွိေနၿပီးေတာ့ boot process မွာ linxu ေပ်ာက္သြားပါ့မယ္..။